พุทธศาสนาแบบที่ชาวบานยึดถือไวดวยศรัทธา ไดหยั่งรากลึกในสังคมไทยมานานเกือบพันป เหตุการณที่เกิดขึ้นในระยะนี้ไดเขยาศรัทธาของมหาชนอยางแรง คนที่เคยศรัทธาตอพระสงฆอยางหนักแนน ที่เปนศรัทธาเฉพาะบุคคลไดหยุดคิดและลังเล สวนผูมีปญญาและศรัทธาในคุณของพระสงฆเพื่อ การถายแบบเขาสูตนไมยึดติดในตัวบุคคลแตฝายเดียวนั้น ไดมองเห็นโทษของการแขวนศรัทธาไวกับบุคคลใดบุคคลหนึ่งโดยเฉพาะ มีทาทีที่จะใชชีวิตแบบใหมอยางเรียบงายอยางชาวพุทธที่ดีไดมองเห็นคุณลักษณะพิเศษของพุทธศาสนามากขึ้น ในขอที่สอนใหใชชีวิตอยางเรียบงายจะไดทํางานอยางสูง สุดอยางที่เราเรียกวา plain living high doing (อยูอยางตํ่า ทําอยางสูง) แมคนสวนมากจะดําเนินชีวิตสวนกันคือ พยายามที่จะอยูอยางสูง แตทําอยางตํ่า ซึ่งไมตรงตามหลักพุทธศาสนาก็ตาม
ชาวพุทธเราสวนมากติดในพระสงฆที่ทําตัวขลังและศักดิ์สิทธิ์ หลงใหล คลั่งไคล จนไมเห็นพระธรรม พระสงฆ ซึ่งเปนสมมติสงฆอันพวกเขาติดใจ หลงใหล คลั่งไคล นั่นแหละมาบังไมใหเห็นพระธรรมซึ่งเปนเรื่องที่นาเสียดายอยางยิ่ง เพราะพระธรรมเปนสิ่งสูงสุด พระสงฆเคารพพระพุทธเจา เคารพพระธรรม แตชาวพุทธบางพวกติดอาจารย หลงอาจารย จนลืมนึกถึง พระพุทธเจาและพระธรรม
เหตุการณที่เกี่ยวกับพระสงฆบางรูปในขณะนี้เปนเรื่องสะเทือนศรัทธาประชาชนตอพระสงฆอยางมาก แตถาเรื่องนี้ทําใหชาวพุทธบางสวนมีหูตาสวางขึ้นบางก็คุม เพราะการสูญเสียศรัทธาไปแตไดปญญามานั้นเปนสิ่งควรแลก เพราะมีคุณคากวากันมากปญญาเปนคุณธรรมสูงสุดในพุทธศาสนา (สพฺเพ ธมฺมา ปฺตฺตรา)
ชาวพุทธในเมืองไทยสวนใหญนับถือศาสนา นับถือพระสงฆดวยศรัทธา ไมคอยใชปญญา จึงมักถูกหลอกใหเชื่อใหงมงายใหฝงตัวลงไปในสิ่งอันไมควรเชื่ออยูเสมอ พวกเขาเสียเงินทองเสียเวลาใน การบํารุงศาสนาในการบํารุงพระสงฆไปมากเหลือเกิน แตความทุกขใจของพวกเขาไมไดลดลง เพราะ ขาดปญญาหูตาไมสวาง การที่จะนับถือศาสนาใหไดผลคุมคานั้นตองนับถือดวยปญญา
นับถือศาสนาอยาคลั่งศาสนา นับถืออาจารยอยาคลั่งอาจารย ถาคลั่งเปนโมหะ เปนอวิชชา เกิดผลเสียแนนอน
การปฏิบัติธรรมทําไดอยางงายๆ คือทําตนใหดี ใหอยูในสุจริต ทําหนาที่ใหสมบูรณ ใชชีวิตอยางเรียบงายก็เทานั้น ไมตองยุงยากวุนวายอะไร ไมติดรูปแบบ แตพยายามแสวงหาเนื้อหาที่แทจริง สาระที่แทจริงของเรื่องนั้น ถือเอาการทำงานให้ถูกต้องเป็นการปฏิบัติธรรมไม่ต้องเวียนติดตามอาจารยไปทุกหนทุกแหง ซึ่งจะกลายเปนภาระดวยกันทั้ง ๒ ฝาย เปนเครื่องของเปนอุปทวะ และเปนอันตรายทั้งแกศิษยและอาจารย มีตัวอยางใหเห็นอยางชัดเจนแลว พระพุทธเจาผูเปนศาสดาตรัสสอนเรื่องนี้ไวแลวเมื่อ ๒,๕๐๐ ปเศษมาแลว (ปรากฏอยูในมหาสุญญตสูตร พระไตรปฎกเลม ๑๔)
พระรัตนตรัยเปนสิ่งสําคัญในพุทธศาสนา ประกอบดวยพระพุทธเจา พระธรรม พระสงฆ แตพระสงฆที่ทานจัดเขาเปนองคหนึ่งของพระรัตนตรัย หมายถึง พระอริยสงฆ์ตั้งแต่พระโสดาบันขึ้นไป ขอให้พิจารณาดูพระสังฆคุณ ๙ ที่เราสวดกันทุกเชาเย็นเถิดจะเห็นวาทานระบุถึงบุคคล ๔ คู ๘ จําพวก (จตฺตาริ ปุริสยุคานิ อฏฐ ปุริสปุคฺคลา เอส ภควโต สาวกสงฺโฆ) วาเปนพระสงฆสาวกของพระผูมีพระภาคเจา ถายังไมถึงขั้นก็เปนเพียงสมมติสงฆ เปนสัญลักษณ เปนรูปแบบแหงพระสงฆ เปนผูสมัครใจเขามาอยูในรม กาสาวพัสตร ดวยตั้งใจวาจะปฏิบัติดี ปฏิบัติตรง ปฏิบัติเพื่อดับทุกข เพื่อพนจากพันธนาการ นั่น คือปฏิญญาที่ใหไวกับสังคมสงฆและใหไวกับประชาชน โดยแสดงเพศเปน นักบวช มีความเปนอยูตางกับคฤหัสถ แตในภาคปฏิบัติยอมทําไดบาง ทําไมไดบาง ตามวิสัยแหงผูที่ยังเปนปุถุชน ยังมีกิเลส ยังมีโลภ โกรธ หลงอยู ยังมีราคะ โทสะ โมหะอยู ยังตองการโลกธรรมสวนที่นาปรารถนา คือ ลาภ ยศ สรรเสริญ สุข อยากจะปฏิเสธโลกธรรมสวนที่ไมนาปรารถนา คือ เสื่อม ลาภ เสื่อมยศ นินทา ทุกข
ชาวพุทธผูเปนคฤหัสถจึงไดเห็น ไดยิน ไดฟง การประพฤติอันไมดีงาม ของพระสงฆอยูเนืองๆ เปนขาวเล็กๆ นอยๆ บาง เปนขาวใหญบาง เกิดวิกฤติศรัทธา เกิดผิดหวังในจริยาของพระสงฆอยูบอยๆ ทั้งนี้เพราะชาวพุทธ ไดตั้งพระสงฆไวในที่สูง เคารพนบนอบอยางพิเศษและมีทัศนคติวาเปนผูสละ แลว ไฉนจึงทําเชนนี้ๆ
เพื่อไมใหเกิดวิกฤติศรัทธาในพระสงฆ ชาวพุทธเราจะตองสรางแนวคิดใหม คือ คิดเสียใหมใหตรงตามความเปนจริง คือคิดวาพระภิกษุสามเณร ก็คือ ผที่เข้ามาบวชด้วยตั้งจะศึกษาเล่าเรียนและตั้งใจทำความดี เป็นผู้ฝึกฝนเพื่อจะเป็นคนดี ไม่ใช่ดีสมบูรณ์แล้วอย่างที่คนส่วนมากคิด พระเองกอ็ยากให ชาวบานคิดเชนนั้น เพื่อทานจะไดอยูอยางธรรมดาๆ
ชาวบานบางพวกยกยองพระจนเลิศลอยเกินจริง เปนเหตุใหพระบางรูปหลงตัวเอง เอียงไปทางที่จะโออวดอุตริมนุสธรรม (ธรรมอันยิ่งของ มนุษย เชน ฌาน วิโมกข สมาธิ สมาบัติ มรรค ผล โดยที่สุดพูดวาอาตมา ชอบอยูในที่สงัดหรือพูดออมคอมพอใหเขาตีความรูไดวาตนไดบรรลุธรรม แลวถึงความเปนผูวิเศษแลว) ซึ่งหมิ่นเหมตออาบัติปาราชิกทําใหขาดจากความเปนภิกษุโดยไมรูตัว หรือจงใจเจตนาเพื่อเรียกลาภและชื่อเสียง ไมเปนผลดีแกใคร ชาวบานบางคนทําดวยสุจริตใจ ดวยศรัทธาจริง แตรูเทาไมถึงการณ คิดไมถึงวาผลเสียจะเกิดขึ้นอยางไร เหมือนพอแมบางคนที่ถนอมลูกตามใจลูก ทุกอยาง ทําใหทุกอยางจนลูกเหลิงและเกียจคราน ซํ้าไมรูคาแหงความมีนํ้าใจ ความเสียสละของพอแม และดูถูกพอแมอยูในใจ
เพราะเหตุที่ยกยองเกินไปนั่นเอง บางทีก็บํารุงบําเรอพระดวยปจจัย ๔ จนมากเกินไป จนฟุงเฟอ เหลือเฟอ ฟุมเฟอย มีความเปนอยูอยางอัครฐาน เยี่ยงคฤหัสถผูมั่งคั่ง ความเปนนักบวชของผูนั้นดูเลือนลางเต็มที
“เราลองมาเฟนความจริงขอนี้กันดู : สมมติวามีคนที่เราเรียกกันวา นักบวชผูหนึ่งอยูตึกใหญโตกวางขวางมีเครื่องประดับหองราคาพันๆ หมื่นๆ (คาของเงินเมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๕ ซึ่งเปนปที่ทานเขียนหนังสือนี้) มีศิษยหรือคนรับใชปรนนิบัติเอาใจใสประคับประคองดวยการกินอยูอยางดีเลิศ เพราะ
นักบวชผูนั้นฉุนเฉียวใจเร็วมาก การงานของเขาก็ปรารภโลกจัดเกินไป คือมุงทําแตที่มหาชนนิยมหรือโลกเขานิยมหรือที่ผูมีอํานาจเหนือตนตองการ ทีนี้มีชาวนาอีกคนหนึ่งในจําพวกคนจน คาอาหารและคาใชจายรวมทั้งครอบครัว เดือนหนึ่งๆ ยังไมเทาคาโคมไฟและนํ้าใชของนักบวชรูปที่วามาแลวเพียงวันเดียว เขามีความเปนอยูตามประสาชาวนา ใจคอสงบเยือกเย็น อดทน สันโดษ มัธยัสถ..ขมใจตนเองไวในอํานาจได ไมฉุนเฉียว ทําบุญใหทาน ไปตามประสาจน ซึ่งบางทีก็เจือจานเขามาถึงนักบวชรูปที่วามาแลวนี้ดวย เมื่อความจริงเปนดังนี้แลว ใหเราตัดสินใจวาใครควรจะถูกเรียกวานักบวช จึงจะยุติธรรม เราก็ตอบยากเต็มทีมิใชหรือ? นอกจากเราจะตอบตามประเพณี” (พุทธทาสภิกขุ, ในตามรอยพระอรหันต, ฉบับพิมพ พ.ศ. ๒๕๒๙ หนา ๑๓๙)
ความหมายที่แทจริงของการบวชอยูที่ขัดเกลา ปจจัย ๔ และชาวบาน เปนสิ่งแวดลอมสําคัญในการเกื้อหนุนสงเสริมใหพระเปนอยูอยางไร : คือ โดยชอบหรือโดยไมชอบ ชาวบานตองการบุญ ขวนขวายในบุญก็จริง แตตองไมหลงบุญและเมาบุญบํารุงและบําเรอพระจนเกินไป จนพระติดลาภสักการะ ติดความสุข ไมเปนอันศึกษาเลาเรียนและปฏิบัติขัดเกลา ชาวบานเราจะตอง รับผิดชอบเรื่องนี้ดวยเหมือนกันเพราะเปนกองกําลังบํารุง เราตองไมเลี้ยงพระใหเปนขุนนาง แตเราตองพยายามเลี้ยงพระใหเปนพระที่ดีของศาสนา เพราะพระเปนพุทธบริษัทชั้นนํา ถาพระเหลวไหลออกนอกลูนอกทางเสียแลว ชาวบานโดยมาก ผูมิไดศึกษาศาสนาโดยตรง ไดแตเชื่อพระจะไมออกนอกลูนอกทางไดอยางไร ในการเทียมโคไถนานั้น ชาวนาเขาตองเอาโคฝกใหมไปเทียมคูกับโคตัวที่ชํานาญแลวและไมเปนโคโกง จึงจะฝกไดสําเร็จใชไถนาไดตอไป เพราะโคตัวนําไมนําออกนอกทางฉันใด ในการฝกโคก็ฉันนั้น ถา
ผูนํา ผูสอน เดินออกนอกทาง ผูตามซึ่งเปนผูใหมยังไมรูทางยอมจะเดินออก นอกทางดวยเพราะเขาใจผิดวาเปนทางที่ถูกแลว ยิ่งผูนําตั้งตัวเปนคนขลัง ศักดิ์สิทธิ์ดวยแลว ผูตามซึ่งไมรูเรื่องอะไรก็ทุมศรัทธาลงไปหมดตัวโดยไมตอง ทดสอบอะไรเลย
(มีต่อ)
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น