ชาวพุทธควรมีท่าทางอย่างไร เมื่อพระสงฆ์ที่ตนนับถือถูกติเตียน

          ระยะนี้ (ม.ค. - ก.พ. ๒๕๓๗) มีขาวเกี่ยวกับพระสงฆบางรูปทางหนาหนังสือพิมพแทบทุกฉบับและทุกวันตอเนื่องกัน ทาทีของชาวพุทธแบงเปน ๒ ฝาย คือฝายที่เห็นวาหลักฐานพอเชื่อถือไดวา พระรูป นั้นทําผิดจริง และฝายที่เห็นวาเปนไปไมได ภิกษุรูปนั้นตองไมทําผิดอยางที่ถูกกลาวหา เปนการกุขึ้นเพื่อการทําลายลางพระพุทธศาสนาและโคนลมภิกษุรูป  นั้น 

          การวิพากษวิจารณเปนไปอยางกวางขวางทุกหนทุกแหงทุกวงการ จนบัดนี้เรื่องยังไมยุติ ยังสรุปไมไดวาขอเท็จจริงเปนอยางไร ทั้ง ๒ ฝายตางมีเหตุผลและความเชื่อของตน  บางแหงถึงขั้นทะเลาะวิวาทและขูเข็ญดวยไม ดวยปน กาวราวดวยวาจา 

          ในสถานการณเชนนี้ เรานาจะหยุดคิดสักนิดหนึ่งวา ชาวพุทธควรมีทาทีอยางไร เมื่อพระสงฆที่ตนเคารพนับถือถูกติเตียน? 

          พระพุทธองคตรัสสอนไวอยางไร? เรื่องเคยมีมาแลว

          คราวหนึ่ง พระพุทธเจาพรอมดวยภิกษุสาวกจํานวนมากเสด็จพุทธดําเนินระหวางเมืองราชคฤหกับเมืองนาลันทา 

          ปริพพาชก (นักบวชลัทธิหนึ่งสมัยพุทธกาล ตั้งสํานักอยูประจําบาง เที่ยวเรรอนไปบาง) คนหนึ่งชื่อสุปปยะ กับลูกศิษยหนุมชื่อพรหมทัตก็กําลังเดินทางเชนเดียวกัน 

          ทั้งสองเดินตามพระพุทธเจาและภิกษุสงฆ สุปปยปริพพาชกผูเปน อาจารยกลาวติเตียนพระพุทธเจา พระธรรม และพระสงฆ์  ส่วนพรหมทัตมาณพกลาวสรรเสริญ พระพุทธเจา พระธรรม และพระสงฆ   อาจารยและศิษยทั้งสองเดินขัดแยงกันไปตลอดทาง 

          ในราตรีนั้น พระพุทธเจาและภิกษุสงฆประทับแรม ณ ตําหนักหลวง ในพระราชอุทยานอัมพลัฏฐิกา (สวนมะมวงหนุม) สุปปยปริพพาชก และ ศิษยก็พักที่นั่นเหมือนกันและยังคงกลาวโตเถียงกันเชนเดิม                 เวลาใกลรุงวันนั้น ภิกษุสงฆไดนั่งสนทนากันเรื่องที่ศิษยและอาจารย ทั้งสองสรรเสริญและติเตียนพระรัตนตรัยอยางไร และสนทนากันถึงคุณอันนาอัศจรรยของพระพุทธเจาวา  ทรงรูทรงเห็นความที่สัตวทั้งหลายมีอัธยาศัยตางกัน (เชน อาจารยและศิษยทั้งสองนี้) 

          พระศาสดาเสด็จมาทรงทราบความที่ภิกษุเหลานั้นสนทนากันแลว ตรัสเตือนดวยพระเมตตาวา “ถาใครกลาวติเตียน พระพุทธเจา พระธรรม และพระสงฆ ก็อยาโกรธเคืองอาฆาตขุนแคน เพราะถาโกรธเคืองเสียกอนแลว จะรูไดอยางไรวาเขากลาวถูกหรือผิด อนึ่ง ถาใครกลาวสรรเสริญ พระพุทธเจา พระธรรม และพระสงฆ ก็อยาเพิ่งยินดีลิงโลดใจ เพราะถายินดีเสียกอนแลว รีบรับเอาแลว จะรูไดอยางไรวา เขากลาวถูกหรือผิด การที่ดวนโกรธก็ตามดวนพอใจ ยินดีก็ตามจะเปนอันตรายแกเธอทั้งหลาย ทางที่ถูกตองก็คือควรพิจารณาวา ที่เขากลาวนั้นเปนจริงหรือไม แลวชี้แจงใหเขาทราบใหเขาใจตามที่เปนจริง” 

          ขอความที่ยกมาขางตนนี้เปนบางตอนจากพรหมชาลสูตร ทีฆนิกาย สีลขันธวรรค พระไตรปฎกเลม ๙ ขอ ๑ ควรเปนสิ่งเตือนสติชาวพุทธทั้งที่เปนภิกษุและอุบาสกอุบาสิกา 

          ถาพวกเราเปนพุทธบริษัทที่เคารพนับถือพระพุทธเจายิ่งกวาพระสงฆ ผูเปนครูบาอาจารยของตนแลว เราตองเชื่อฟงพระพุทธเจาและปฏิบัติตาม พระโอวาทของพระองค 

          อยามีทาทีกาวราวตอผูติเตือน ใหชี้แจงตอเขาดวยความสุภาพออนโยน และพรอมที่จะรับฟงความคิดเห็นของอีกฝายหนึ่งดวยความสงบและใจกวาง แมเราจะไมเห็นดวย 

          แตก็ตองสนับสนุนใหเขาพูด แมในสิ่งที่เราไมเห็นดวย ไมปดกั้นเสรีภาพของเขา เพราะนั่นเปนทางหนึ่งที่จะใหเรารูความจริงที่แทจริง ไมใชความจริงอยางที่เราเชื่อ สิ่งที่เราเชื่ออาจตรงกับความจริงก็ได ไมตรงกับความจริงก็ได 

          คนใดหมูใดที่ขังตัวเองอยูกับความเชื่อของตนโดยไมเปดหนาตาง ออกมารับแสงสวางจากความคิดเห็นของผูอื่นบาง คนนั้นหมูนั้นก็คงงมงายอยูกับความเชื่อของตนตลอดไป ไมมีทางไดพบแสงสวางทางปญญาได

          ชาวพุทธเราสวนมากไดถูกปลูกฝงตอกยํ้าใหมีศรัทธาในพระสงฆ โดยไมตั้งเงื่อนไขทุมลงไปหมดเนื้อหมดตัว ไมกลาพูด ไมกลาแตะตองกลัวบาป เปนเหตุใหพระสงฆบางรูปทําอะไรไดตามใจชอบ ไมกลัวบาป เพราะชาวบานกลัวบาปเสียแลว ไมกลาแตะตองพระสงฆ กลายเปนวาชั่วชางชี ดีชางสงฆ

ซึ่งไมเปนการถูกตอง  ในฐานะของพุทธบริษัทผูมีหุนคือ มีสวนรับผิดชอบตอพระพุทธศาสนารวมกันอยู พระพุทธเจาทรงฝากพระพุทธศาสนา ไว้กับพทุธบริษัททุกเหล่า ไม่ใช่เฉพาะกับพระสงฆ์หมู่เดียว อุบาสกอุบาสิกาก็มีส่วนเท่าๆกัน ต้องรับผิดชอบพุทธศาสนาด้วยกัน ทางวัดเรียกร้องให้ชาวบ้านบริจาคเงินที่หามาไดดวยความเหนื่อยยากลําบาก บํารุงพระสงฆดวยปจจัย ๔   ชาวบานก็ชวยกันบํารุงภิกษุสงฆใหอยูสุขสบาย มีเปนจํานวนมากที่อยูสุขสบายดวยปจจัย ๔   รวมทั้งรถยนตยิ่งกวาชาวบานผูบํารุงเอง ชาวบานหวังเพียงใหทานตั้งอยูในศีลในธรรมเปนเนื้อนาบุญของเขา ไมมัวเมาอยูในลาภยศเสียงสรรเสริญและบริวารหอมลอม อันพระพุทธองคตรัสวาเปนอันตรายอยางยิ่งของภิกษุสงฆ 

          แตเมื่อพระสงฆบางรูปทําสิ่งที่ชาวบานเขาใจวาผิดพลาดบกพรอง ชาวบานติเตียนบางตามสิทธิของเขา ทางที่ผูเปนศิษยทั้งบรรพชิตและคฤหัสถ ซึ่งเคารพนับถือภิกษุนั้น และตัวภิกษุนั้นเองควรจะทําก็คือรับฟงดวยความสงบสุภาพ ไมพึงเสียใจ ไมพึงโกรธเคือง ถาเสียใจโกรธเคือง และปฏิเสธเสียแตตนแลวจะรูไดอยางไรวาเขาติเตียนผิดหรือถูก เพราะมีโทสาคติ (ลําเอียงเพราะโทสะ) เขาครอบงําเสียแลว 

          แมเขาชมก็ไมพึงรีบรับไว ถารีบรับไวดวยความดีใจ เพลิดเพลินในคําชม จะรูไดอยางไรวาเขาชมถูกหรือผิด เพราะมีฉันทาคติ (ลําเอียงเพราะความพอใจ) เขาครอบงําเสียแลว

          การยึดมั่นถือมั่นในตัวพระสงฆเฉพาะรูปมากเกินไปอยางหลงใหล คลั่งไคลนั้น จึงเปนฝาบังตาไมใหเห็นสัจธรรม แมจะชอบฟงธรรมของภิกษุนั้นก็จะไมเห็นธรรม  แมจะเที่ยวติดตามภิกษุนั้นอยูก็ชื่อวาอยูหางไกลจากภิกษุนั้น ดังที่พระพุทธเจาตรัสวา 

          “ภิกษุแมเกาะชายสังฆาฏิของพระองคเดินตามพระองคไปทุกยางกาว แตเธอยังมีความโลภ มีความกําหนัดแรงกลา มีจิตพยาบาท ไมมีสติสัมปชัญญะ จิตใจไมมั่นคง ไมสํารวมอินทรียคือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ภิกษุนั้น ชื่อวาอยูไกลพระองคและพระองคก็อยูไกลภิกษุนั้น เพราะเธอไมเห็นธรรม ผูไมเห็นธรรมชื่อวาไมเห็นพระองค 

          สวนภิกษุที่อยูไกลพระองคแมเปนรอยโยชน แตเธอเปนผูไมมีความโลภ ไมมีจิตกําหนัดแรงกลา ไมพยาบาท มีความคิดดีไมเปนโทษ มีสติสัมปชัญญะ มีจิตใจมั่นคง สํารวมอินทรีย คือ ตา หู เปนตน ดีแลว ภิกษุนั้นชื่อวา อยูใกลพระองคและพระองคก็อยูใกลภิกษุนั้น เพราะเธอเห็นธรรม ผูเห็นธรรมชื่อวาเห็นพระองค”      (๒๕/๓๐๐/๒๗๒) 

          พระพุทธพจนนี้ควรจะเปนเครื่องเตือนใจ พุทธบริษัทผูมุงธรรมแตไป ติดใจ หลงใหล คลั่งไคลอยูในพระสงฆ พระสงฆที่พวกเขายึดมั่นหลงใหล นั่นเองจะมาเปนกําแพงขวางกั้นไมใหเขาเห็นธรรม ถาเขามีพฤติกรรมกาวราว ตอผูติเตียนพระสงฆที่เขาเคารพนับถือก็ยิ่งแสดงใหเห็นวาเขามีขันติธรรม เมตตาธรรมอยูเทาใด ถาเขาวางอุเบกขาไดนั่นแหละจะเปนการรักษาธรรม เมื่อรักษาธรรมไดก็ชื่อวารักษาตนและรักษาพระผูเปนอาจารยไดดวย เมื่อทําลายธรรมเสียแลว จะรักษาตนและรักษาภิกษุผูเปนอาจารยไดอยางไร

          พระพุทธองคทรงสอนใหมีสติเปนเครื่องรักษาตนและรักษาผูอื่น แตในการรักษาผูอื่นนั้น ใหเพิ่มขันติ เมตตา ความไมเบียดเบียนและความเอ็นดู เขามาดวย  (เสทกสูตร ๑๙/๒๒๔/๗๕๘-๗๖๑) 

          เปนความบกพรองของพุทธบริษัทเราเปนสวนมากที่หวังพึ่งแตพระสงฆ ในการแสวงหาบุญในการเจริญคุณธรรม ไมพยายามพึ่งตนเองและพึ่งธรรม ตามพระดํารัสสอนของพระพุทธเจาที่วา “ใหทานทั้งหลายพึ่งตนเองและ พึ่งธรรม” แมพระตถาคตเองก็เปนเพียงผูบอกทางเทานั้น 

          พุทธบริษัทเราจึงไมคอยสรางบุญขึ้นในตนเอง หวังแตจะใหพระแบง บุญให จึงไมตระหนักในการพัฒนาตนใหพรอมดวยคุณธรรม ไมตระหนัก ไมสําเหนียกรูวาบุญอันสูงสุด นั้นคือการทําตนใหเต็มเปยมบริบูรณดวยคุณ และตองทําเอง ทําดวยตนเอง เปรียบเหมือนถาเราอยากเปนคนรวย ทําไมไมพยายามทําตนใหรวยเสียเองเลา ทําไมตองไปคอยขอเงินจากคนรวย ทีละ ๑๐ บาท ๒๐ บาท เราอาจพึ่งคนรวยในเบื้องตนเพื่อการทําทุนเทานั้น แตตอไปเราตองพึ่งตนเอง ทําของเราเอง 

          ถาเรานิยมชมชอบพระสงฆผูมีศีลธรรม มีสมาธิ มีปญญา มีความ เพียร ทําไมเราไมพัฒนาคุณธรรมเหลานั้นขึ้นในตนเพื่อใหเปนเชนนั้นบาง อันเปนการเดินตามรอยและเปนการนับถือที่แทจริง ไมเปนภัยและไมเปนการ รบกวนทานดวย เพราะการไปหอมลอมสักการะทานมากๆ นั้น (โดยเฉพาะ สตรีเพศ) อาจทําใหจิตใจของทานซึ่งเริ่มจะดีแลวกลับตกลงมาเพราะหวั่นไหวในโลกธรรม คือ ลาภ ยศ (บริวารยศ) เสียงสรรเสริญและสุขได 

          “เพราะลาภสักการะและชื่อเสียงนั้นเปนอันตรายแมแกพระอรหันต ไมตองพูดถึงพระปุถุชน” (๑๖/๒๘๐/๕๘๐-๕๘๑)

          เมื่อพระพุทธเจาตรัสเชนนี้ พระอานนททูลถามวา ลาภสักการะและ ชื่อเสียงเปนอันตรายแกพระอรหันตไดอยางไร? 

          พระผูมีพระภาคเจาตรัสตอบวา “ไมเปนอันตรายแกจิตที่หลุดพนแลว แตเปนอันตรายแกการ อยูเปนสุขในปจจุบันของพระอรหันตนั้น” 

          แปลวาถูกรบกวนไมไดหยุดหยอน ยิ่งในสมัยของพวกเรานี้ดวยแลว การคมนาคมติดตอถึงกันหมดทั่วประเทศ ทั่วโลก เลาลือกันวาใครเปนพระ อริยสงฆ เปนพระอรหันต คนก็แหกันไปกราบไหวทําบุญขอสิริมงคล ฯลฯ สารพัดอยาง 

          ไมรูวาทานเปนจริงหรือชาวบานแตงตั้งหรือบรรดาศิษยานุศิษยชวยกัน โฆษณาเมื่อคนพากันเชื่อวาทานเปนพระอริยสงฆแลวลาภสักการะก็หลั่งไหล มา ชื่อเสียงก็ฟุงขจรขจายไป ถาทานไมเพลิดเพลินในลาภสักการะ และ ชื่อเสียง ทานก็อยูเปนทุกขเพราะถูกหอมลอมถูกรบกวนถูกนิมนตไมวางเวน นาสงสารเสียจริงๆ ยิ่งมีเสียงสรรเสริญทางสื่อมวลชน และบรรดาศิษยวา “ทานมีเมตตาสูง” ดวยแลวละก็                พระพุทธเจาตรัสวา 

          “ดูกอนอานนท ลาภสักการะและชื่อเสียง เปนของทารุณเผ็ดรอนเปน อันตรายแกการบรรลุธรรมอันประเสริฐ เพราะฉะนั้น พวกเธอพึงสําเหนียกวา พวกเราจักละลาภสักการะและชื่อเสียงที่เกิดขึ้นแลวจักไมครอบงําจิตของเรา”        

          ชาวพุทธเราสวนมากออนแอเกินไป  จึงมักเอาชีวิตและความหวังไปแขวนไปฝากไวกับตัวบุคคลบางกับวัตถุที่เชื่อกันวาขลัง และศักดิ์สิทธิ์บาง ไมเปนตัวของตัวเอง ไมใชปญญาแกปญหาชีวิต เมื่อมีปญหาชีวิตขึ้นมาจึงเที่ยววิ่งหาที่พึ่งภายนอก เชน นํ้ามนต หมอดู เครื่องรางของขลัง และสิ่ง ที่ตนเชื่อวาศักดิ์สิทธิ์ในที่ตางๆ จึงตองเสียเงิน เสียเวลาเดินทางไปกราบไหว บูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์เหลานั้น เมื่อไปถึงแลวตองเสียเงินอีกหลายรายการ หมดไป ไมนอยเพียงเพื่อจะทําสิ่งที่ตนเชื่อแตไมมีใครแมแตตนเองที่จะสามารถ ประกันหรือรับรองผลไดวาจะมีผลจริง 

         ในคุณสมบัติของอุบาสก อุบาสิกา (ชายหญิงที่นับถือพุทธศาสนา) พระพุทธเจาทรงแสดงไว ๕ ประการ 

          ๑. มีศรัทธา 

          ๒. มีศีล 

          ๓. ไมถือมงคลตื่นขาว คือเชื่อกรรม ไมเชื่อมงคลภายนอก 

          ๔. ไมแสวงหาเขตบุญนอกพุทธศาสนา 

          ๕. บําเพ็ญบุญในพุทธศาสนา (๒๒/๒๓๐) 

          มงคลภายนอกคือ สิ่งตางๆ ตามที่กลาวไวขางตน ใครเปนคนชักจูงให พุทธบริษัทไปหลงใหลในมงคลภายนอก ทําใหเขาสูญเสียความเปนพุทธบริษัท ที่ดี ซึ่งพระพุทธองคทรงตําหนิไวมาก เขาตองการอะไรจากพุทธบริษัท เมื่อประชาชนออนแอทางจิตใจอยูเชนนี้ก็ออนแอไปหมดทุกเรื่อง ผลออกมา

เป็นการชอบทะเลาะวิวาท ก้าวร้าว กินเหล้าเมายา เสเพล ย่อหย่อนในการงาน โกหกหลอกลวง ไรระเบียบวินัยเชื่องาย เปนเหยื่อของการโฆษณา เปนโอกาสใหคนทุจริตมิจฉาชีพในเสื้อคลุมของอาชีพตางๆ แสวงหาผลประโยชนบนความโงเขลา ความออนแอทางจิตใจของประชาชนเหลานั้น 

          เมื่อประชาชนของเราสวนมากมีลักษณะอยางนี้ตั้งแตระดับสูงลงมาถึงระดับตํ่าแลว สังคมสวนรวมจะเปนอยางไร เราจะเขาถึงหัวใจศาสนาของเราไดอยางไร พุทธศาสนาสอนเนนใหพึ่งตนและพึ่งธรรมเปนเรื่องของคนเขมแข็งและคิดเปน ขาพเจาเชื่อวาคนสวนมากจะทําได ถาเขาไดรับการแนะนําอยางถูกตอง แตที่เขาทําไมไดเพราะเขาไมไดทําและเขาไดรับคําแนะนําใหออนแอ ใหหวังพึ่งมงคลภายนอกมากกวาความสามารถของตน แมเด็กจะไปสอบเขาเรียนตอผูใหญยังไปบนบานสิ่งศักดิ์สิทธิ์ใหชวย เขา สอนอะไรแกเด็ก? ผูใหญเองจะสอบเลื่อนขั้นยังเอาปากกาไปใหพระพรมนํ้ามนต ยังมีเรื่องอะไรๆ อีกจิปาถะ จาระไนไมไหว 

          เด็กไทยสังคมไทยถูกครอบงําอยูดวยความเชื่อเหลานี้ ซึ่งไมใชศรัทธาและปญญาในพุทธศาสนา ประชาชนสวนมากจึงยังเขาไมถึงศาสนาของตน 

          ในสภาพจิตใจเชนนี้จึงพรอมที่จะฮือฮาฝากตัวกับใครก็ไดอะไรก็ได โดยเฉพาะกับพระสงฆที่เขาคิดวาขลังและศักดิ์สิทธิ์ ที่เขาคิดวาเปนอริยสงฆ (ตามความเชื่อของเขาที่บุคคลบางกลุมแตงตั้งขึ้นมา) คนที่จะรูวาใครเปน อริยสงฆ ตนเองตองเปนกอน ตองมีภูมิจิตเทากันหรือเหนือกวา แมในสมัยพุทธกาล พระสงฆอยูดวยกันมากๆ ก็ไมรูวาใครเปนอริยะหรือไมเปน ตอเมื่อพระพุทธเจาตรัสบอกจึงรู

          ขอใหชาวพุทธเราระวังเรื่องนี้กันไวดวย อยาลุมหลงอาจารยของตน จนเห็นเปนพระอริยสงฆไปโดยที่ทานเองยังไมไดเปน จะกลายเปน “ความ มืดสีขาว” เหมือนเวลาเรามองดูดวงอาทิตยตอนที่มีแสงแรงกลา ตาของเรา จะพรามัว ไมเห็นอะไรชัดเจน 

          “เวลานี้ (ชาวพุทธ) ควรใหความสนใจกับหลักพุทธศาสนาใหมาก ชาวพุทธในปจจุบันแกวงไปแกวงมาตามเรื่องราว เหตุการณและบุคคลอยางมากไมไดหลัก ถาเรามีหลักก็สามารถวินิจฉัยเรื่องราวที่เกิดขึ้นได แทนที่จะไปฟงทางโนนทีทางนี้ที ซึ่งจะทําใหเกิดความหวั่นไหว ถาดํารงตนไมดีอาจหลนไปจากศาสนาได อยาเอาศาสนาไปแขวนไวกับบุคคล เพราะถาทําเชนนั้น เมื่อบุคคลเปนอะไรไป พระศาสนาก็จะรวงหลนไปดวย ถามีหลักเสียอยาง พระศาสนาก็อยูที่ตัวเราเปนของเรา” (พระ ธรรมปฎก-ประยุทธ ปุยุตฺโต พูด ณ วัดสวนแกว จ.นนทบุรี วันเสารที่ ๕ กุมภาพันธ ๒๕๓๗) 

          ถาชาวพุทธเราจับหลักใหไดและพัฒนาตนใหมีปญญามากพอก็จะ สามารถวินิจฉัยไดเองวาอะไรถูกอะไรผิด เพราะปญญาจะเปนตัววินิจฉัย สุตะ คือ สิ่งที่ไดยินไดฟง (ปฺญา สุตวินิจฺฉินี) และถามีจิตใจดีขึ้นจนสามารถควบคุมอารมณไดเปนสวนมาก   เปนผูไมประมาทสามารถรักษาจิตไดดวยสติแลวก็จะเปนผูไมหวั่นไหว ไมครั่นคราม ไมสะดุง และไมตองเชื่อถือ เพราะเหตุที่เห็นวาเปนคําของสมณะ (น จ ปน สมณวจนเหตุป คจฺฉติ – ๒๑/๑๑๗/๑๖๑) 

          บุคคลทั่วไป ยอมมีสมณะหรือนักบวชหรือศาสดาอันเปนที่เคารพนับถือของตนๆ ทานพูดอยางใดยอมเชื่ออยางนั้น เพราะตนไมเห็นเอง แตผูที่ฝกจิตดีแลว เขาถึงธรรมหรือความจริงดวยตนเองแลว ยอมไมตองตกลงใจ เพราะเชื่อผูอื่นอันเปนเพียงศรัทธาในตัวเอง แมในกาลามสูตรก็ทรงแสดงไวเปนขอ สุดท้ายว่าอย่าได้รับเชื่อ เพราะเห็นว่าสมณะนี้เป็นครูของเรา (มา สมโณ โน ครุ) 

          ในคัมภีร์อังคุตตรนิกาย ปจฺกนิบาต พระพุทธองค์ทรงแสดงโทษแห่งความเลื่อมใส เฉพาะบุคคลไว ๕ ประการคือ 

          ๑. เขาเลื่อมใสภิกษุใด โดยเฉพาะเมื่อภิกษุนั้นตองอาบัติ อันเปนเหตุใหสงฆยกวัตร (คือไมคบหาสมาคมดวย) เขาคิดวาภิกษุอันเปนที่รักที่ชอบใจ ของเราถูกสงฆยกวัตรเสียแลว เขาจึงไมเลื่อมใสในภิกษุอื่น ไมคบหาสมาคม ภิกษุอื่น ไมฟงธรรม เสื่อมจากธรรม (อยางที่ศิษยของอาจารยบางทาน ประกาศวา ถาอาจารยของเขาไมดีแลว ในประเทศไทยยอมหาพระดีที่ไหน ไมไดอีก) 

          ๒. เขาเลื่อมใสภิกษุใด เมื่อภิกษุนั้นตองอาบัติอันเปนเหตุใหถูกบังคับ ใหนั่งทายแถว เขาย่อมไม่พอใจ ย่อมเสื่อมจากธรรม 

          ๓. เขาเลื่อมใสภิกษุใด เมื่อภิกษุนั้นไปอยูที่อื่นเสีย เขาไมเลื่อมใส ภิกษุเหลานั้น ไมฟงธรรมยอมเสื่อมจากธรรม 

          ๔. เมื่อภิกษุนั้นลาสิกขา เขายอมเสื่อมจากธรรม 

          ๕. เมื่อภิกษุนั้นตาย เขายอมเสื่อมจากธรรม ( ๒๒/๒๙๙) 

          การเลื่อมใสเฉพาะบุคคลจึงคอนขางจะเสี่ยงและมีโทษอยูเปนอันมาก ดังพระพุทธดํารัสที่วามานี้ ทางที่ปลอดภัยอยางยิ่งสําหรับชาวพุทธ ก็คือ ความเลื่อมใสในธรรม ปฏิบัติตามธรรม ซึ่งใหประโยชน์อยู่เสมอเป็น  อกาลิโก (ไมจํากัดกาล)

          บางคนเลื่อมใสในพระสงฆบางรูปเมื่อผิดหวังในพระสงฆรูปนั้น  เพราะเหตุใดเหตุหนึ่งก็ประกาศทอดทิ้ง พระพุทธเจา พระธรรม ไปดวยเลย คือ เลิกนับถือศาสนาไปเลย ทําอยางนี้เสียประโยชนของตนอยางยิ่งเหมือนนักเรียนที่ผิดหวังในครูบางคนแลวเลิกเรียนหนังสือไปเลย   อันที่จริงครูในวิชานั้นไมไดมีคนเดียวในโลก ครูอื่นๆ ที่ดีก็มีถมไป 

       สําหรับสมณะหรือภิกษุผูเปนครูอาจารยสั่งสอนคนนั้นคนทั้งหลายเคารพยกยองเปน “พระอาจารย” ขอใหตระหนักเรื่องความติดพันเวียน ติดตามของทายก อุบาสก อุบาสิกาไวดวย เพราะนั่นเปนอุปทวันตรายสําหรับ ครูอาจารย ดังพระพุทธพจนตรัสเตือนไววา 

          “อานนท!   ครูอาจารยบางคนในโลกนี้   ยอมเสพเสนาสนะสงัด  มีปาไม  โคนไม  เปนตน เมื่อครู     อาจารยผูนั้น หลีกออกอยูอยางนั้นชาวนิคมหรือชาวชนบทที่เปนพราหมณหรือคหบดียอมเวียนติดตาม เมื่อพวกเขาเวียนติดตามอยูอยางนั้น ครูผูนั้นก็ผูกใจ สยบ (ไมใชสงบ) ติดอยู ถึงความกําหนัด ถึงความมักมาก เวียนมาเพื่อความเปนคนมักมาก อานนท! นี่แหละ เรา เรียกวาอันตรายสําหรับครูอาจารย สิ่งอันเปนอกุศล ลามก เศราหมอง เปนไปเพื่อความเกิดใหม ประกอบดวยความกระวนกระวาย มีทุกขเปนผล เปนที่ตั้งแหงชาติ ชรา และมรณะ ตอไป ยอมครอบงํา กดทับครูอาจารย ผูนั้นไว นี่แหละอานนท ! คืออุปทวะของอาจารย” (มหาสุฺญตสูตร ๑๔/๒๔๒/๓๕๒)

          ขอใหพุทธบริษัททั้งผูเปนศิษยและผูเปนอาจารย พึงตระหนักถึงพระ พุทธพจนตางๆ ที่ทรงเตือนไวดวยทรงหวังอนุเคราะหตอพุทธบริษัท เพื่อไมตกหลุมพรางอันเขามาในรูปของความปรารถนาดี ในรูปของความเคารพเลื่อมใส ศัตรูที่เปดเผยยังเห็นไดงาย ปองกันไดงายมีคนอื่นๆ ชวยปองกัน   แตศัตรูภายใน ขาศึกภายใน ผูเฒาภายใน ใครเลาจะปองกันได นอกจากตัวของ ตัวเอง และคนภายใน       นั่นแหละชวยกันปองกัน 

          ขาพเจาขอฝากไวเพียงเทานี้กอน

อ.วศิน อินทสระ