ธรรมอีกคู่หนึงก็คือ วิรยะกับสมาธิ วิรยะคือ ความขยันหมั่นเพียร
เป็นของดีใครๆ ก็รู้ แต่ถ้าขยันมากไป ใจก็ฟุ้งซ่านได้ มีคนหลายคนที่
ขยันขันแข็งมากแต่วานอนไม่หลับ กลางคืนก็ยงคิดเรือง งานการอยู่
อยู่นิ่งๆ ไม่เป็น ถ้าไม่มีอะไรทำจะ กระสับกระส่าย ฉะนันจึงจำเป็นต้องมี
สมาธิเข้ามากำกับเพือไม่ให้ขยันแบบเลยเถิดจนบันทอนตัวเองคนขยัน
จำนวนไม่น้อยบั่นทอนจิตใจตัวเองเพราะ ขาดสมาธิ ฉะนั้นจึงต้องมี
สมาธิเข้ามากำกับวิริยะ จะได้รู้จักนิ่ง สงบ เยือกเย็น แต่ถ้ามีแต่สมาธิไม่มี
วิริยะเลยก็กลายเป็นพวกเฉื่อยเนือย มีคนจำนวน ไม่น้อยที่พอเข้าวัดปฏิบัติธรรม
จิตสงบแล้ว ก็เลย นิ่งเฉย ไม่เอาธุระ ไม่อยากจะทำอะไร ทำให้คน จำนวน
ไม่น้อยตั้งคำถามว่า ปฏิบัติธรรมแล้วทำไมกลายเป็นคนเฉือยขาดความ
กระตือรือร้น ไม่ใส่ใจกับการงาน ไม่อยากรับผิดชอบอะไรเลย อันนีไม่ใช่ ้
คุณสมบัติที่ดีของชาวพุทธ ชาวพุทธที่ดีต้องมีทั้ง ความขยันหมั่นเพียร
กระฉับกระเฉง แต่ว่าในใจนั้นนิ่งสงบ เหมือนรถไฟญี่ปุ่นที่แล่นเร็วมากมอง
จากข้างนอก แต่ขางในรถนันสงบเงียบ คนทีมีทั้งวิริยะและสมาธิอย่างสมดุล
จะมีลักษณะแบบนั้น กระฉับกระเฉง คล่องแคล่ว แต่ใจไม่รน สงบนิ่ง
ทั้งศรัทธากับปัญญาล้วนเป็นของดี แต่ก็ต้องมีอย่างพอดีหรือสมดุลกัน เช่นเดียว
กับวิริยะกับสมาธิ จะเลือกอันใดอันหนึ่งและทิ้งอีกอันไม่ได้ ต้องมีทั้งสองอย่าง
แบบพอดีๆ จะทำเช่นนั้นได้ก็ ต้องมีธรรมประการที่ ๕ คือ สติ สติเป็นตัวเชื่อม
ระหว่างศรัทธากับปัญญา ระหว่างวิริยะกับสมาธิ ทำให้เกิดความสมดุลระหว่าง
องค์ธรรมทีดี เหมือนมีคุณสมบัติตรงข้ามกัน แต่ที่จริงเสริมกันมาก อันนี้เป็น
ตัวอย่างที่ชี้ให้เห็นว่าความสมดุล เป็นสิ่งสำคัญสำหรับการปฏิบตธรรม สำหรับการ
ดำเนินชีวิตบนทางสายกลาง ชีวิตจะเจริญมั่นคง ได้ เราต้องใส่ใจกับความสมดุล
ระหว่างองค์ธรรม เช่น ระหว่างศรัทธากับปัญญา วิริยะกับสมาธิ เป็นต้น
เรืองความสมดุลยังสามารถพูดได้อีกมาก แต่ที่อยากจะพูดในที่นี้ก็คือ
ทำไมในการดำเนินชีวิตเรา จึงต้องให้ความสำคัญและใส่ใจกับความสมดุล
คำตอบ ก็เพราะ คนเรามีแนวโน้มทีจะเอียงไปทางใดทางหนึ่ง ไม่ใช่เอียงไปสู่ทาง
สุดโต่งที่ไม่ดีเท่านั้น เช่น เอียงไปทางการหมกมุนในกาม หรือการทรมานตนเท่านั้น
แต่คนเรายังมีแนวโน้มที่จะเอียงหรือ หนักไปทางธรรมะข้างใดข้างหนึ่งจนขาดความ
สมดุล เช่น เอียงไปทางศรัทธา หรือเอียงไปทาง ปัญญา ซึงทำให้การดำเนินชีวตไม่
สามารถก้าวไปสู่จุดหมายปลายทางที่พึงประสงค์ได้ เหมือนกับการเดินทางไกลด้วย
ขาเพียงขาเดียว
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น